PCOS (zespół policystycznych jajników) – jak rozpoznać i leczyć?

Czy masz wrażenie, że Twoje ciało ostatnio żyje własnym rytmem? Nieregularne miesiączki, trądzik, wahania wagi – choć każdy z tych objawów może mieć różne przyczyny, razem mogą wskazywać na PCOS, czyli zespół policystycznych jajników. To jedna z najczęstszych hormonalnych przypadłości u kobiet w wieku rozrodczym, która – choć brzmi groźnie – da się okiełznać. Jeśli planujesz ciążę lub po prostu chcesz lepiej zrozumieć swoje ciało, ten artykuł jest dla Ciebie.

Co to jest PCOS i skąd się bierze?

PCOS to zaburzenie endokrynne, które dotyka nawet 10-15% kobiet. Jego nazwa pochodzi od charakterystycznych „torbieli” (pęcherzyków) na jajnikach, widocznych w USG, ale – uwaga! – nie wszystkie kobiety z PCOS je mają. Podstawą problemu są zaburzenia hormonalne, głównie nadmiar androgenów (męskich hormonów) i insulinooporność.

Choć dokładne przyczyny PCOS nie są znane, w grę wchodzą:

• Czynniki genetyczne – jeśli mama lub siostra miały PCOS, ryzyko rośnie.
• Styl życia – brak ruchu i dieta bogata w przetworzone węglowodany mogą nasilać objawy.
• Przewlekły stres – kortyzol zaburza równowagę hormonalną.

Jak rozpoznać PCOS? Kluczowe objawy

PCOS to prawdziwy „kameleon” – objawy mogą być różne u każdej kobiety. Według tzw. kryteriów rotterdamskich, do diagnozy potrzebne są przynajmniej 2 z 3 poniższych cech:

1. Nieregularne lub brakujące miesiączki

Cykl krótszy niż 21 dni lub dłuższy niż 35 dni (a czasem brak okresu przez kilka miesięcy) to czerwona flaga. To efekt braku owulacji – jajeczko nie dojrzewa prawidłowo.

2. Hiperandrogenizm

Nadmiar męskich hormonów daje takie sygnały jak:

• trądzik (zwłaszcza na brodzie i żuchwie),
• nadmierne owłosienie typu męskiego (tzw. hirsutyzm – włoski na brodzie, klatce piersiowej),
• łysienie androgenowe (przerzedzenie włosów na czubku głowy).

3. Torbiele na jajnikach w USG

W badaniu ultrasonograficznym widać liczne (≥12) małe pęcherzyki (2-9 mm) w jajniku. Ale pamiętaj: same torbiele bez innych objawów to jeszcze nie PCOS!

Inne częste symptomy:

• Trudności z zajściem w ciążę – przez brak owulacji.
• Przybranie na wadze (zwłaszcza w talii) i problem z jej zrzuceniem.
• Ciemne plamy na skórze (rogowacenie ciemne) w fałdach skórnych.
• Zmęczenie i wahania nastroju.

Diagnoza PCOS – jakie badania wykonać?

Jeśli podejrzewasz u siebie PCOS, pierwszy krok to wizyta u ginekologa-endokrynologa. Standardowo wykonuje się:

Ważne: Nie diagnozuj się sama! Podobne objawy dają np. niedoczynność tarczycy czy hiperprolaktynemia.

Jak leczyć PCOS? Skuteczne metody

Choć PCOS to stan przewlekły, odpowiednie leczenie może znacząco poprawić jakość życia i zwiększyć szanse na ciążę. Terapia zawsze powinna być dopasowana indywidualnie – w zależności od objawów i planów prokreacyjnych.

1. Farmakologia

• Tabletki antykoncepcyjne (np. z drospirenonem) – regulują cykl i redukują trądzik, ale nie są rozwiązaniem, jeśli planujesz dziecko.
• Metformina – poprawia wrażliwość na insulinę, często zalecana przy insulinooporności.
• Leki wspomagające owulację (np. clomifen) – gdy starasz się o ciążę.

2. Dieta przy PCOS

To podstawa! Badania pokazują, że nawet 5-10% utrata masy ciała może przywrócić owulację. Postaw na:

• Niski indeks glikemiczny (IG) – wybieraj pełnoziarniste pieczywo, kasze, warzywa.
• Białko roślinne – strączki, orzechy, nasiona.
• Kwasy omega-3 – tłuste ryby, siemię lniane.
• Przyprawy – cynamon, kurkuma, imbir pomagają regulować cukier.

Unikaj za to cukru, białej mąki i przetworzonej żywności.

3. Aktywność fizyczna

Nie chodzi o katowanie się na siłowni! Wystarczy regularny ruch 3-4 razy w tygodniu:

• Trening oporowy – buduje mięśnie, które poprawiają wrażliwość na insulinę.
• Spacery – już 30 minut dziennie robi różnicę.
• Joga – redukuje stres, który zaostrza PCOS.

4. Suplementacja

Niektóre preparaty mogą wspomóc leczenie (ale zawsze skonsultuj je z lekarzem!):

• Inozytol – poprawia wrażliwość na insulinę i owulację.
• Witamina D – często niedoborowa przy PCOS.
• Magnez – pomaga w walce ze stresem.
• Berberyna – naturalny zamiennik metforminy.

5. Pielęgnacja skóry i włosów

Przy nadmiarze androgenów warto postawić na:

• Kosmetyki z kwasem azelainowym – redukują trądzik.
• Peelingi enzymatyczne – delikatnie złuszczają bez podrażnień.
• Suplementy z pokrzywą lub skrzypem – wzmacniają włosy.

PCOS a ciąża – czy to możliwe?

Choć PCOS jest częstą przyczyną niepłodności, nie przekreśla szans na macierzyństwo! Klucz to wczesna diagnoza i odpowiednie postępowanie. Jeśli planujesz dziecko:

• Zadbaj o prawidłową wagę – nawet mała utrata kilogramów zwiększa szanse.
• Monitoruj cykl – testy owulacyjne lub obserwacja śluzu pomogą wykryć dni płodne.
• Rozważ wizytę u specjalisty – czasem potrzebne jest leczenie indukujące owulację.

Wiele kobiet z PCOS zachodzi w ciążę naturalnie po zmianie stylu życia. W trudniejszych przypadkach pomagają metody wspomaganego rozrodu.

PCOS to nie wyrok – jak z nim żyć?

Na koniec ważna wiadomość: PCOS da się oswoić. To nie choroba, a zespół objawów, na które masz realny wpływ. Słuchaj swojego ciała, nie porównuj się do innych i pamiętaj, że małe kroki też są ważne. Może dziś zamiast słodkiej bułki wybierzesz owsiankę z cynamonem? Albo zrobisz 15-minutowy stretching zamiast scrollować TikToka? Każda decyzja to krok w dobrą stronę.

Jeśli masz wątpliwości lub potrzebujesz wsparcia – sięgnij po pomoc specjalisty. Ty też zasługujesz na to, by czuć się dobrze w swoim ciele!

Helen

Cześć! Mam na imię Helen – witaj w moim kawałku Internetu, gdzie kobiecość spotyka się z codziennością, a troska o siebie staje się czymś naturalnym, a nie luksusem.

Z wykształcenia jestem… właściwie nie to się tu liczy. Z wyboru – jestem kobietą, która lubi wiedzieć jak działa ciało, emocje i relacje. Kiedyś ciągle szukałam odpowiedzi w googlach – dziś tworzę to miejsce, żebyś Ty nie musiała ich szukać sama.

Piszę o tym, co bliskie:

• zdrowiu i urodzie, ale bez ściemy i wciskania „cudów za 199 zł”,

• ciąży i kobiecym ciele – z szacunkiem i normalnością,

• związkach – bo wiemy, że czasem kocha się z całych sił, a czasem po prostu ma się ochotę wyjść z domu w kapciach,

• i o codziennych poradach, które ułatwiają życie, kiedy masz dość chaosu i nadmiaru wszystkiego.

Nie jestem psycholożką ani lekarką. Jestem kobietą, która przeszła swoje, nadal się uczy, i dzieli się tym, co naprawdę działa.

Jeśli masz ochotę na miejsce, gdzie możesz odetchnąć, znaleźć inspirację i poczuć, że nie jesteś sama – to jesteś we właściwym miejscu. 🩷

Rozgość się!