Niepłodność – najczęstsze przyczyny medyczne i diagnostyka

Cześć! Jeśli czytasz ten artykuł, prawdopodobnie – tak jak ja – planujesz ciążę i chcesz dowiedzieć się więcej o niepłodności. Może już od jakiegoś czasu starasz się o dziecko, a testy wciąż pokazują jedną kreskę? A może dopiero zaczynasz swoją przygodę z planowaniem rodziny i chcesz być dobrze przygotowana? Niezależnie od sytuacji, wiem, jak ważne jest zrozumienie przyczyn niepłodności i poznanie dostępnych metod diagnostycznych. W końcu wiedza to pierwszy krok do działania!

Niepłodność – co to właściwie znaczy?

Zanim przejdziemy do przyczyn i diagnostyki, warto wyjaśnić, czym w ogóle jest niepłodność. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) mówimy o niej, gdy para nie może zajść w ciążę pomimo regularnego współżycia (2-3 razy w tygodniu) bez zabezpieczenia przez co najmniej 12 miesięcy. Ważne, aby pamiętać, że niepłodność to nie to samo co bezpłodność – ta druga jest trwałą niezdolnością do posiadania potomstwa.

Najczęstsze przyczyny niepłodności u kobiet

Przyczyn niepłodności może być wiele, a często na problem składa się kilka czynników jednocześnie. Oto te, które występują najczęściej:

1. Zaburzenia owulacji

To jedna z głównych przyczyn problemów z zajściem w ciążę. Jeśli Twój cykl jest nieregularny lub w ogóle nie występuje miesiączka, może to świadczyć o braku owulacji. Najczęstsze przyczyny zaburzeń owulacji to:

• Zespół policystycznych jajników (PCOS) – zaburzenie hormonalne, które może powodować nieregularne cykle, brak owulacji i problemy z zajściem w ciążę.
• Przedwczesna niewydolność jajników – gdy jajniki przestają prawidłowo funkcjonować przed 40. rokiem życia.
• Problemy z tarczycą – zarówno niedoczynność, jak i nadczynność tarczycy mogą zaburzać owulację.
• Wysoki poziom prolaktyny – hormon ten, jeśli jest produkowany w nadmiarze, może hamować owulację.

2. Niedrożność jajowodów

Jajowody odgrywają kluczową rolę w procesie zapłodnienia – to w nich dochodzi do spotkania komórki jajowej z plemnikiem. Jeśli są niedrożne (np. w wyniku przebytych stanów zapalnych, endometriozy czy operacji), zapłodnienie może być utrudnione lub niemożliwe.

3. Endometrioza

To choroba, w której tkanka podobna do błony śluzowej macicy (endometrium) rozrasta się poza jamą macicy. Endometrioza może powodować bolesne miesiączki, ból podczas stosunku, a także wpływać na płodność poprzez tworzenie zrostów, zaburzanie anatomii narządów rodnych czy powodowanie stanów zapalnych.

4. Wady anatomiczne macicy

Nieprawidłowości w budowie macicy, takie jak przegroda macicy, mięśniaki czy polipy, mogą utrudniać zagnieżdżenie się zarodka lub donoszenie ciąży.

Najczęstsze przyczyny niepłodności u mężczyzn

Choć często mówi się głównie o kobiecej niepłodności, problem w równym stopniu może leżeć po stronie mężczyzny. Oto najczęstsze przyczyny:

1. Zaburzenia spermatogenezy

To problemy z produkcją plemników, które mogą objawiać się:

• Oligospermią – zbyt małą liczbą plemników w ejakulacie
• Astenospermią – słabą ruchliwością plemników
• Teratospermią – nieprawidłową budową plemników
• Azoospermią – całkowitym brakiem plemników w nasieniu

2. Żylaki powrózka nasiennego

To poszerzenie żył w mosznie, które może prowadzić do przegrzewania jąder i pogorszenia jakości nasienia.

3. Zaburzenia hormonalne

Podobnie jak u kobiet, problemy z hormonami (np. niski poziom testosteronu, wysoka prolaktyna) mogą wpływać na płodność mężczyzn.

4. Przeszkody w drogach wyprowadzających nasienie

Blokady w najądrzach, nasieniowodach czy cewce moczowej mogą uniemożliwiać prawidłowe wydostanie się plemników.

Diagnostyka niepłodności – od czego zacząć?

Jeśli staracie się o dziecko od dłuższego czasu bez skutku, warto udać się do specjalisty. Diagnostyka zwykle obejmuje badania zarówno kobiety, jak i mężczyzny. Oto najczęściej wykonywane badania:

Badania dla kobiet

• Badanie hormonów płciowych – zwykle wykonuje się je w 3. dniu cyklu (FSH, LH, estradiol, prolaktyna, TSH, AMH)
• USG ginekologiczne – ocena budowy macicy, jajników, grubości endometrium i rezerwy jajnikowej
• HSG (histerosalpingografia) – badanie drożności jajowodów przy użyciu kontrastu i promieni rentgenowskich
• Histeroskopia – wziernikowanie jamy macicy
• Laparoskopia – badanie narządów rodnych od wewnątrz przy użyciu kamery

Badania dla mężczyzn

• Seminogram (badanie nasienia) – ocena liczby, ruchliwości i budowy plemników
• Badanie hormonów – testosteron, FSH, LH, prolaktyna
• USG moszny – ocena jąder i najądrzy
• Badanie genetyczne – szczególnie przy azoospermii lub bardzo złych parametrach nasienia

Kiedy udać się do specjalisty?

Zgodnie z zaleceniami:

• Jeśli masz poniżej 35 lat – po roku nieskutecznych starań
• Jeśli masz 35 lat lub więcej – po 6 miesiącach starań
• Od razu, jeśli występują u Ciebie nieregularne miesiączki, bardzo bolesne miesiączki, podejrzenie endometriozy lub inne niepokojące objawy

Co możesz zrobić już teraz?

Zanim udasz się do specjalisty, możesz wprowadzić kilka zmian, które mogą poprawić Twoją płodność:

• Śledź swój cykl – obserwacja śluzu, pomiar temperatury czy testy owulacyjne pomogą określić dni płodne
• Zadbaj o zdrową dietę – bogatą w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty, zdrowe tłuszcze
• Utrzymuj prawidłową masę ciała – zarówno nadwaga, jak i niedowaga mogą zaburzać płodność
• Ogranicz używki – alkohol, papierosy i nadmiar kofeiny nie sprzyjają płodności
• Zadbaj o aktywność fizyczną – ale umiarkowaną, bo zbyt intensywne treningi mogą zaburzać cykl
• Zmniejsz stres – wiem, łatwo powiedzieć, ale chroniczny stres może wpływać na gospodarkę hormonalną

Podsumowanie

Niepłodność to złożony problem, który może mieć wiele przyczyn – zarówno po stronie kobiety, jak i mężczyzny. Dobra wiadomość jest taka, że współczesna medycyna oferuje wiele metod diagnostycznych i możliwości leczenia. Jeśli masz wątpliwości co do swojej płodności, nie zwlekaj – im wcześniej zaczniecie diagnostykę, tym większe macie szanse na sukces.

Pamiętaj, że nie jesteś sama w tej sytuacji. Wiele par przechodzi przez podobne doświadczenia. Ważne, abyście wspierali się nawzajem i nie tracili nadziei. Trzymam za Ciebie kciuki i wierzę, że wkrótce usłyszysz upragnioną wiadomość: „Jesteś w ciąży!” ❤️

Helen

Cześć! Mam na imię Helen – witaj w moim kawałku Internetu, gdzie kobiecość spotyka się z codziennością, a troska o siebie staje się czymś naturalnym, a nie luksusem.

Z wykształcenia jestem… właściwie nie to się tu liczy. Z wyboru – jestem kobietą, która lubi wiedzieć jak działa ciało, emocje i relacje. Kiedyś ciągle szukałam odpowiedzi w googlach – dziś tworzę to miejsce, żebyś Ty nie musiała ich szukać sama.

Piszę o tym, co bliskie:

• zdrowiu i urodzie, ale bez ściemy i wciskania „cudów za 199 zł”,

• ciąży i kobiecym ciele – z szacunkiem i normalnością,

• związkach – bo wiemy, że czasem kocha się z całych sił, a czasem po prostu ma się ochotę wyjść z domu w kapciach,

• i o codziennych poradach, które ułatwiają życie, kiedy masz dość chaosu i nadmiaru wszystkiego.

Nie jestem psycholożką ani lekarką. Jestem kobietą, która przeszła swoje, nadal się uczy, i dzieli się tym, co naprawdę działa.

Jeśli masz ochotę na miejsce, gdzie możesz odetchnąć, znaleźć inspirację i poczuć, że nie jesteś sama – to jesteś we właściwym miejscu. 🩷

Rozgość się!